یئددی قارداش بیر باجی
- آی آنا! بو دفعه بیر قیز دوغسان دوغموسان، آما اوغلان دوغسان بیز داها بیر ده بو ائوه آیاق قویمویاجاییق.
آنا دئدی:
- قیز دوغسام قاپیدان بیر الهک آسارام. یوخ، اوغلان دوغموش اولسام قاپییا بیر توفنگ آسارام کی سیز بیلهسیز.
ووردو آرواد بیر قیز دوغدو و قونشونون آروادینا دئدی کی قاپیدان بیر الهک آس. چونکی اوغلانلاریما دئمیشم قیز دوغسام قاپییا الهک آساجاغام. اوغلان دوغسام توفنگ.
توفنگ آسسام اوغلانلاریم قویوب گئدرلر بیر داها بو ائوه آیاق قویمازلار. قونشو آرواد چوخ پاخیل ایدی، الهک یئرینه توفنگ قاپیدان آسدی.
اوغلانلار اووچولوقدان قاییداندا اوزاقدان توفنگی گؤروب ائله گلدیگی یئرلرینه قاییتدیلار.
گئدیب اوزاقلاردا بیر دوزده دام-داش سالیب اوراد قالدیلار. گونوزلر شیکارا گئدیب، آخشاملار گتیریب یئییب گئجهلری یاتدیلار.
بو قیز بؤیودو. بیر گون بیر داوار قارنی آلمیشدیلار. آپاردی سو باشیندا یوسون.
بیردن بیر قارغا گلیب قارینی گؤتوروب آپاردی. قیز قارغانین دالیسیجا قاشدی. قارغا گلیب، گلیب او قارداشلارین دووارینا قوندو.
قیز هر طهرفه باخدی. دووارلار اوجا ایدی. دروازه ده باغلی ایدی. بیر سو گیلیفی تاپیب اورادان حهیهطه گیردی و قارینی قارقانین الیندن آلدی. آما هر نه آختاردی سو گیلیفینی داها تاپا بیلمهدی. اوتاقلارین قاپیسی آچیق ایدی.
ایچهری گیریب ائوی تؤرتؤکونتو و توز-تورپاقلی اولدوغون گؤردوکده، ائو ائشیگی سیلیب-سوپوروب تمیزلهدی. ائوده اهت وارایدی قازانا تؤکوب پیشیردی. قارداشلار گلنه یاخین گئدیب دؤندهرمهنین آلتیندا گیزلندی.
اوغلانلار ائوه گلدیکده ائوی تمیز گؤروب، خؤرکلرینی حاضیر گؤردوکده تعجبده قالدیلار.
بو کیمین ایشی اولدوغونو بیلمهدیلر. قرار قویدولار کی صاباح قارداشلارین بیری دامدا گیزلنسین و باجادان ائوی گودسون گؤرسون بو کیمدیر؟
بؤیوک قارداش دئدی من قالارام! سیز گئدین شیکارا. بؤیوک قارداش دامدا اوتوروب گؤزلرینی باجادان ایچهرییه زیللهدی. بیر مدتدن سورا یوخوسو توتدو.
قیز دؤندهرمهنین آلتیندا اونو یاتدیغینی گؤردوکده ائیشیگه چیخیب ائوی تمیزلهییب قازانی اوجاغا آسیب خؤرهگی پیشیریب گئنه ده دؤندرمهنین آلتیندا گیزلندی.
قارداشلار گلیب ائوی یئنه ده تمیز گؤروب، خؤرهگی حاضیر گؤردوکده بؤیوک قارداشلاریندان سهبهبینی سوروشدولار. آما او دئدی کی من هئچ کیمی گؤرمهدیم.
بیز زامان گؤردوم کی ائو سوپورلهنیب، خؤرک قازاندا پیشمکدهدی.
صاباح ایکینجی قارداش دئدی من قالاجاغام گؤروم بو ایشلری گؤرهن کیمدی و هاردان گلیر. صاباح او دا بیر موددت باجادان گؤزلرینی ائوین ایچینه زیللهدی، سونرا اونو دا یوخو آپاردی.
قیز چیخیب ائو-ائشیگی سوپوروب، تمیزلهییب، خورهگی پیشیریب گئنه ده گئدیب دؤندرمهنین آلتیندا گیزلندی.
آلتی قارداش بوجور اولدولار و هاممیسینی یوخو آپاریب هئچ نهیی گؤرمهدیلر. کیچیک قارداشا نوبه یئتیشنده دئدی من بو گون بو ایشین اوستونو آچارام. او دا بیر موددت باجادان ایچری باخدی. بیر زامان گؤردو اونون دا گؤزلرینی زیللهمکدن یوخوسو توتور.
بارماغینی کسیب اوستونه بیر آز دوز تؤکدو و اونون آجیشماغیندان داها یوخوسو قاچدی. آما، یالاندان اؤزونو یوخویا ووردو.
بیز زامان گؤردو کی بیر قیز دؤندرمهنین آلتیندان چیخیب، ائوی سوپورمهیه باشلادی.
تئز دامدان آشاغایا یئنیب قیزدان سوروشدو کی: سن کیمسن؟ قیز باشینین قضا و قهدهرینی و نئجه اورایا گلمهسینی ناغیللادی.
آخشام قارداشلار گلیب ائوده قیزی گؤرنده دئدیلر ائله بیز یئددی قارداشا بیر باجی لازیم ایدی. بئلهلیکله یاشاماغا باشلادیلار.
بیر گون باجی ناخوشلاییب اؤلوم حالینا دوشدو. قارداشلارین اللریندن بیر ایش گلمیردی.
بیر دهوه گتیریب قیزی بیر تایا قویوب و بیر تایادا قیزیل-گوموش دولدوروب دهوهیه یوکلهییب، بیر کاغازدا یازیب ایچینه قویدولار کی هر کیم بو دهوهنی تاپسا بو پوللاری قیزین ساغالماسینا یا اؤلموش اولسا اونون «کفن و دفن» ائتمهگه خرجلهسین. دهوهنی گتیریب بیر یولا اؤتوردولر.
دهوه باش آلیب گئتدی بیر شههرده بیر شازدا دهوهنی گؤروب اووساریندان یاپیشیب اؤز سارایینا آپاردی. اوردا یوکو آچدیقدا بیر قیزین جنازهسینی و بیر تایدا دولو قیزیل-گوموش گؤردولر.
کاغازی اوخودولار. سونرا، بیر آینا گهتیریب قیزین بورنونون قاباغینا توتدولار. گؤردولر کی قیزین ههله نفهسی واردیر و اؤلمهییبدیر.
حکیم گهتیریب داوا درمان ائتدیکده قیز ساغالدی. شازدا دا قیزین ادب کامال و گؤزللیگین گؤردوکده اونلا ائولندی و بیر ایلدن سونرا بیر اوغلان صاحابی اولدولار.
اوغلان بویویوب یئددی یاشینا چاتاندا قیزین قارداشلاری باجیلاریندان بیر خبر توتماق فیکرینه دوشدولر.
هر بیری بیر نوع پالتار ایله هرهسی بیر طهرفه دوشوب باجینی یا اؤلموش اولسا اونون قبرینی آختارماغا باشلادیلار.
کیچیک قارداش کی چوبان پالتاری گیرمیشدی، گلیب ههمن باجیسی اولان شهههره چاتدی. اورادا بیر نئچه اوشاق اویناماقدایدیلار.
اوشاقلارین بیری اودموش ایدی لاکین او بیری اوشاقلار قبول ائتمیردیلر. بیری دئدی: گئت آی آناسی نابللی (نا معلوم) اودمامیسان. اوغلان آناسینین یانینا قاییدیب قضییهنی دئییر.
کیئچیک قارداش بونو ائشیتدیکده مارقلانیر و ایشین نتیجهسینی بیلمک اوچون اوردا اوتورور. اوغلانین آناسی اونا دئییر:
- گئت اوشاقلارا دئ کی ... یئددی داییمین جانی اودموشام های اودموشام.
اوشاق قاییدیب بو سؤزو دئدیکده داییسی بیلیرکی بو ائله اونون باجیسینین اوغلو اولمالیدیر.
اوغلانین آناسینین ائوینه گئدیب باجیسینی گؤردوکده تانیییر. سونرا دوشوب او بیری قارداشلاری آختاریب تاپیر و باجیلارینین یانینا گلیرلر.
دئییرلر کی بیزیم آتامیز-آنامیز ایندی قوجالیب. بیز اونلارین یانلارینا گئتمک ایستهییریک.
قیز دئییر من ده گلیرم. گلیب، گؤرورلر آتا-آنا قوجالیب یئره یاپیشیبلار. آنا قیزینی گؤردوکده تانیییر و دئییرکی ائله بو سیزین دوغما باجیزدیر.
بئلهلیکله هاممی سئوینیب شادلیق ایله یاشاییرلار. سیز ده ساغ و سالامات اولون، آرزیلاریزا یئتیشین.
قایناق:آراز آذربایجان قزئته سی
« بانی نخستین کودکستان ایران »
« بانی نخستین کودکستان ایران »
کمتر کسی را می توان یافت که به نام میرزا جبار باغچه بان آشنا نباشد و
این به لحاظ شهرت منطقه ای این دانشمند شهیر آذربایجان است که خدمات بی
شائبه ایشان زبانزد خاص و عام می باشد.
باغچه بان در سال 1364 ه. ش در شهر ایروان متولد شد. در جوانی به شغل
معلمی پرداخته و با روزنامه « ملانصر الدین » همکاری می کرد، وی پس از
بازگشت به موطن آباء و اجداد خویش، در سال 1303 اولین کودکستان ایران را در
تبریز به نام «باغچه اطفال» تاسیس نمود و کلاسی برای تعلیم کودکان کر و
لال بنیان نهاد و بعدا نظیر این آموزشگاه را در شیراز و سپس در تهران دایر
نمود. باغچه بان در سال1323 ه .ش مجله زبان را منتشر ساخت. ایشان شاعری
توانا و نویسنده ای چیره دست بود که از وی کتاب های متعددی باقی مانده است.
باغچه بان بعد از 81 سال خدمت به جامعه در سال 1345 دیده از جهان فرو
بست.
منبع : http://mashahir.arzublog.com/
و
http://tqbd.org/تاریخ بویو تورک دیلین الیفباسی
Tarix boyu Türk dilinin əlifbası
الفبای تورکی در طول تاریخ
برای نگارش زبانهای ترکی در طول تاریخ الفبا‌های مختلف بکار گرفته شده‌است. خط میخی ، الفبای اورخون ، الفبای اویغور ، الفبای عربی , الفبای عبری (ترکان یهودی کارائیم و خزر)، الفبای لاتین و الفبای سیریلیک اما هم اکنون اکثر زبانهای ترکی از الفبای لاتین استفاده میکنند یا در حال تغییر خط رسمی خود به لاتین هستند. قابل ذکر اینکه بعد از ظهور دین مبین اسلام به علت گرایش سریع ترکان به دین اسلام و به احترام خط قرآن و به علت دشواری نگارش خطوط فوق خطوط ترکی باستان اعم از اویغور و اورخون و عبری" ترکها خط اشان را به عربی تغییر دادند. ولی جمهوری های استقلال یافته شوروی سابق و دیگر کشورهای ترک از خط ترکی لاتین که هم آسان و هم به روز است استفاده میکنند.
1- الفبای میخی اولین الفبای جهان محسوب میشود که توسط "سومر"ها (Sumerlәr) یا "ترکان باستان" اختراع شد.
2- الفبای اورخون که توسط "گؤک تورک"ها (GökTürklәr) یا "ترکان آسمانی" ایجاد شده است.
3- الفبای اویغور که توسط "اویغور"ها (Uyğurlar) یا "ترکان شرقی" بوجود آمده است.
4- الفبای عربی ترکی
5- الفبای لاتین ترکی
خط میخی (سومری=ترکی باستان)
الفبای اورخون (گؤک تورک=ترکان آسمانی)
سنگ نوشته ای به الفبای اورخون (گؤک تورک=ترکان آسمانی)
نامه ای نوشته شده با الفبای اورخون (گؤک تورک=ترکان آسمانی)
الفبای اویغور
شیرزن تبریزی اشک ستارخان را درآورد
محمد علی شاه قاجار مجلس را به توپ بسته بودند و در برخی شهرها مثل تبریز غوغایی به پا بود. ستار خان و باقر خان رهبری نبرد با محمد علی شاه قاجار را در تبریز بر عهده داشتند شرایط به نحوی بود که حتی زنان با لباس مردانه به میدان آمده بودند و روزنامه حکمت آن زمان با اشاره به حوادث تبریز از شهادت ۲۷ زن شجاع تبریزی در روز ۱۸ رمضان که به حمایت از میهن در برابر ظلم قاجار پرداخته بودند خبر داد.
یکی از شاهدان عینی نبردها در کتابی با عنوان قیام آذربایجان در انقلاب مشروطه نوشته است: روزی می خواستند یکی از زخمی ها را زخم بندی کنند مجروح اصرار می کرد به او و لباسهای خونی اش دست نزنند و بگذارند جان بدهد بالاخره ستارخان نصیحت کرد که موافقت بکند تا زخم او را ببندند. مجروح از روی ناچاری گفت: من مرد نیستم و دخترم. میل ندارم لباس از تن بکنم تا زخمم را مداوا کنید ستارخان منقلب و چشمانش پر از اشک شد و گفت: (قزم دیری اولا اولا سن نیه داویه گتدون) دختر! من که زنده ام تو چرا به جنگ رفتی.
گفتنی است این خاطره در بخشی از مقاله بلندی تحت عنوان نیمه پنهان تاریخ در مجله زمانه منتشر شده است که روایت های جالب و شنیدنی از غیرت و همت دینی زنان مسلمان ایرانی را در بحبوحه های تاریخ کشورمطرح کرده است.
شیر زنی که اشک ستارخان را در آورد!
شیر زنی که اشک ستارخان را در آورد!
| |
| مجروح اصرار می کرد به او و لباسهای خونی اش دست نزنند و بگذارند جان بدهد بالاخره ستارخان نصیحت کرد که موافقت بکند تا زخم او را ببندند. مجروح از روی ناچاری گفت.... | |
|
مردم
ایران در جریان های تاریخی مصائب بسیاری را برای حفظ کیان و شرف دینی و
ملی خود به جان خریده اند که به جهت ضعف تهیه کنندگان و هنرمندان تاکنون
حتی بخش کمی از آن به نسل جوان ارائه نشده است. روایتی که در ادامه می آید
شرح یکی از این خاطرات دلاورانه است.
محمد
علی شاه قاجار مجلس را به توپ بسته بودند و در برخی شهرها مثل تبریز
غوغایی به پا بود. ستار خان و باقر خان رهبری نبرد با محمد علی شاه قاجار
را در تبریز بر عهده داشتند شرایط به نحوی بود که حتی زنان با لباس مردانه
به میدان آمده بودند و روزنامه حکمت آن زمان با اشاره به حوادث تبریز از
شهادت ۲۷ زن شجاع تبریزی در روز ۱۸ رمضان که به حمایت از میهن در برابر ظلم
قاجار پرداخته بودند خبر داد.
یکی
از شاهدان عینی نبردها در کتابی با عنوان قیام آذربایجان در انقلاب مشروطه
نوشته است: روزی می خواستند یکی از زخمی ها را زخم بندی کنند مجروح اصرار
می کرد به او و لباسهای خونی اش دست نزنند و بگذارند جان بدهد بالاخره
ستارخان نصیحت کرد که موافقت بکند تا زخم او را ببندند. مجروح از روی
ناچاری گفت: من مرد نیستم و دخترم. میل ندارم لباس از تن بکنم تا زخمم را
مداوا کنید ستارخان منقلب و چشمانش پر از اشک شد و گفت: (قیزم من دیری اولا
اولا سن نیه داویه گتدون) دختر! من که زنده ام تو چرا به جنگ رفتی.
گفتنی
است این خاطره در بخشی از مقاله بلندی تحت عنوان نیمه پنهان تاریخ در مجله
زمانه منتشر شده است که روایت های جالب و شنیدنی از غیرت و همت دینی زنان
مسلمان ایرانی را در بحبوحه های تاریخ کشور مطرح کرده است.
|
